درهر فرد توانایی هایی بالقوه و به شکل ذاتی وجود دارد ، فرآیندی که این استعدادها را شناسایی و کشف می کند ، استعدادیابی نامیده می شود . استعدادیابی یک فرآیند پیوسته است . این فرایند در شکوفایی و بالفعل شدن هرچه بیشتر استعدادها تاثیر بسزایی دارد که با تبدیل آنها به مهارت مورد علاقه ی فرد ، می تواند حس خشنودی و رضایت مندی را در فرد تقویت کرده و بدنبال آن ، منجر به افزایش سلامت روانی جامعه شود .
سن استعدادیابی در کودکان
هرچه استعداد کودک را در سن کمتری کشف کنید ، زمان بیشتری برای پرورش استعدادهای او خواهید داشت .
بهترین زمان برای استعدادیابی کودکان بین ۳ تا ۶ سالگی یا سنین پیش دبستانی است که در این سنین می توان با مراجعه به روانشناس کودک و انجام تست های استعداد سنجی به استعدادهای ذاتی کودک پی برده و زمینه ی رشد و شکوفایی استعدادهای او را فراهم کرد. باید دقت داشت که کودک تا این سنین آموزش رسمی و مستقیمی را دریافت نکرده و سوگیری ذهنی کمتری داشته باشد تا متخصصان راحت تر بتوانند استعدادهای ذاتی او را از توانمندی‌های اکتسابی تشخیص دهند.
اهمیت استعداد یابی کودکان
استعدادیابی در کودکان باعث شادابی ، درک درستی از زندگی و موفقیت آنها در آینده خواهد داشت و باعث شکوفایی بیشتر استعدادها ، اعتماد به نفس ، صرفه‌جویی در زمان ، حس رضایت و زیاد شدن احتمال موفقیت در آنها می شود .
با استفاده از آزمون های کشف استعداد ، کودک قادر است شایستگی های کلی در حال توسعه را بهتر درک کند و والدین و مربیان نیز خواهند توانست با توجه به این ، آنها را در کشف گزینه های مختلف هدایت کنند.
والدین و پرورش استعداد کودکان
برای والدین رشد همه جانبه فرزندان بسیار مهم است . آنها می توانند با تماشای کودک در حین بازی و ارائه ی تجربیات متنوع ، به علاقه و مهارت های او پی برده و به هدایت تخیلاتش درجهت درست پرداخته و به آن شکل دهند ، چون تخیل زمینه ساز خلاقیت های بعدی در مسیر شکوفا شدن استعدادها می باشد .
از جمله نکات ضروری برای شناسایی استعداد کودک میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
توجه به پیشرفت کودک ، رابطه‌ی صمیمانه والدین و فرزندی ،عجله نکردن در امور، مجبور نکردن کودک به انجام کارهای خاص ، ارزش قائل شدن برای نسل کودک ، درس گرفتن کودک از اشتباهاتش ، تشویق کودک به داشتن پشتکار ، پذیرفتن ایده‌های کودک
روش های پرورش استعداد کودکان
پرورش استعداد کودکان یک فرآیند خطی نیست که نقطه ی آغاز یا پایانی داشته باشد . عواملی چون هوش ، شخصیت ، سن و جنسیت می تواند در شکل‌گیری و پرورش استعدادهای کودک تاثیر داشته باشد . در کودکی فاکتورهایی چون محیط ، نحوه ی یادگیری ، حس کنجکاوی و در نوجوانی بیشتر عوامل شخصیتی و محیطی مورد توجه قرار می‌گیرند .
روش های عملی زبربرای پرورش استعدادهای کودکان پیشنهاد می شود :
- به کودکان اجازه دهید؛ اشتباه کنند
- انتظارات شما در حد توانایی های کودکتان باشد
- برای صحبت های او شنونده ی خوبی باشید تا متوجه شوید در چه زمینه هایی استعداد دارد
- هیچ گاه به کودک خود نگویید در کاری استعداد دارد یا خیر و به او برچسب نزنید
- توجه داشته باشید که انجام کار اجباری نمی تواند به کشف استعدادهای او بینجامد
- به نوع بازی هایی که کودک می کند ، دقت کنید
انواع استعدادها
استعدادها به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند :
- استعدادهای شناختی یا ذهنی : زمانی که یک فرد خلاقیت ، قدرت تجزیه و تحلیل زیاد و تمرکز بالایی در انجام کارهای مختلف دارد
- استعدادهای حسی : استعدادهایی که با حواس پنجگانه در ارتباط هستند
- استعدادهای حسی-حرکتی : به استعدادهایی گفته می‌شود که سرعت‌عمل بالایی در واکنش ایجاد می‌کند
یک نوجوان می تواند یک یا چند تا از استعدادهای زیر را داشته باشد :
استعداد در نوآوری ، استعداد تخیل ، استعداد فروش ، استعداد داستان‌سرایی ، استعداد خنداندن ، استعداد اجتماعی شدن
استعدادیابی نوجوانان
از هفت تکنیک زیر میتوانید برای کشف استعدادهای نوجوانان استفاده کنید :
– در کودکی نوجوان جست وجو کنید
-علاقه های او را کشف کنید
– کار‌هایی که در انجام آنها بهترعمل می‌کند را کشف کنید
-از تست‌های استعدادیابی استفاده کنید
-دقت کنید آیا به خودشناسی رسیده است و خود را باور دارد
-درباره ی او از اطرافیان سؤال بپرسید
-توجه کنید آیاعلاقه های خود را کشف کرده است
اهمیت استعدادیابی نوجوانان
اگراستعدادیابی به موقع و با روش‌های درست انجام گیرد ، درآینده ، نوجوان با موفقیت تحصیلی و رضایت شغلی
متناسب با ویژگی‌های شخصیتی‌اش مواجه خواهد شد .
انواع استعدادها
با توجه ودقت در رفتارهای یک نوجوان می توان به استعدادهای او در هریک از موارد زیر پی برد :
استعداد ادبی ، توانایی در ریاضی ، استعدادهنر ، علاقه های فنی ، علاقه به موسیقی یا نمایش ، توانایی رهبری ، استعداد دررشته های ورزشی ، توانایی ذهنی
روش های پرورش استعدادهای نوجوانان
بهتر است برای پرورش استعداد های نوجوانان به نکات زیر توجه کنیم :
- قبول اشتباهات و تفکر انتقاد‌آمیز و توجه به نقاط ضعف یا قوت هر مسئله را به نوجوان بیاموزیم
- حذف اضطراب و عوامل استرس‌زا از محیط یاد گیری نوجوان را مد نظر قرار دهیم
- بازی‌ها باعث افزایش توجه وحافظه ی فرزند می‌شوند
- عدم مقایسه نوجوان با دیگران و مقایسه عملکرد او نسبت به کارهای قبلی خودش ، میتواند در پرورش او موثر باشد
- آموزش خودشناسی و ارزیابی از خود را به فرزندمان بیاموزیم
- اهمیت سلامت جسم و سلامت روان نوجوان از نکات ضروری می باشد
- والدین الگوی مناسبی از خلاقیت برای فرزند باشند
- داستان گویی و تخیل پردازی را در او تقویت کنیم
- استفاده ازاشتباهات برای کشف و تجربه و گسترش یک استعداد باشد ، ازسرزنش کردن یا ضعیف شمردن فرزند خودداری کنیم
- در پرورش بعضی از استعداد ها با ید به سن فرزند توجه کرد ، چون تعدادی از استعدادها در سنین کودکی (مثل طراحی، مجسمه‌سازی یا حافظه) و بعضی از استعدادها در سنین بالاتر (مثل نویسندگی) قدرت شکوفایی بیشتری دارند
- مسولیت پذیری را به او آموزش دهیم
- انعطاف پذیر بودن و درعین حال مقتدر بودن والدین مورد توجه قرار گیرد
- توجه کردن به حواس پنجگانه در بازی های فرزند که منجر به شکل گیری و رشد مهارت های عصبی حرکتی و در نتیجه باعث افزایش دقت در او می شود
- استفاده از تشویق و تنبیه درست و به موقع و متعادل ، تشویق با هدف افزایش اعتماد به نفس و پرهیز از سرزنش کردن انجام گیرد
- انتظارات واقع بینانه و نه غیرواقعی و کمال گرایانه از فرزندمان را داشته باشیم
- ایجاد فضای مناسب یادگیری با ثبت نام در مدارسی که بیشتر به خلاقیت و یادگیری فعال توجه دارند
- توجه به تلاش وسخت کوشی فرزند باشد ، نه به نتیجه ی آن
- توجه به یادگیری فعال کردن یعنی در مورد موضوع موردنظر او را مجبور به تفکر کنیم و با پرسیدن سوالات بیشتر باعث افزایش تفکر در فرزندمان شویم
- روحیه ای شاد و فضایی مناسب را برای پرورش استعدادهای فرزندمان ایجاد کنیم
تست های استعدادیابی
-تست های استعدادیابی در کودکان شامل موارد زیر است :
تست استعدادیابی هوارت گاردنر، تست استعدادیابی اوکانر، تست وکسلر، تست هالند
-تست های شخصیت شناسی و استعدادیابی نوجوانان نیز شامل موارد زیر می شود :
تست شخصیت شناسی نئو، تست هوش چندگانه گاردنر، تست شخصیت شناسی MBTI ، تست شخصیت شناسی هالند
دیدگاه شما