مدرک گرایی ، واژه ای است در مقابل مهارت محوری و کارمحوری ، که در آن به جای توجه به افراد کارآفرین ، خلاق و نوآور ، به مدرک افراد بها داده می شود .
با وجود آنکه کسب مدارک علمی و دانشگاهی مهم می باشد ، اما لزوم مهارتهای به روز و تخصص در حرفه های مورد نظرجامعه نیز ضروری به نظر می رسد . استقبال از مدرک گرایی و نداشتن مهارت کافی ، باعث شده علی رغم هزینه ای که خانواده‌ها برای تحصیل جوانان صرف می کنند، آنها قادر نباشند کار دلخواه خود را در جامعه پیدا کنند .
مدرک گرایی یک نوع بیماری فرهنگی در جامعه است که با فرهنگ سازی و تلاش درجهت آموختن مهارت های لازم در یک حوزه ، میتوان جامعه را در مسیر شایسته سالاری و مدرک زدایی رهنمون شد ، طوری که در آن جوانان بتوانند با کسب تخصص و شایستگی‌های لازم ، صاحب شغلی آبرومندانه شده واز شأن و منزلت اجتماعی خوبی برخوردارشوند.
مدرک گرایی در جامعه ی ما ، ملاک شایستگی افراد را رقم می زند و شأن افراد با مدرک دانشگاهی سنجیده میشود . امتیازاتی چون منزلت اجتماعی ، عزیز شدن نزد والدین و سرافرازی خانواده وابسته به دانشگاه است و از جمله اهداف ، گرفتن مدرک تحصیلی بالاتر ، به دست آوردن شغل مناسب، ارتقای شغلی وافزایش حقوق می باشد.
در گذشته برای ورود به دانشگاه دولتی ، رقابت تنگاتنگی بین جوانان وجود داشت که همزمان با کسب مدرک ، مهارت لازم را هم می آموختند ، اما امروزه با افزایش تعداد دانشگاه‌هایی چون پیام نور،غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد و یا حضوری و غیرحضوری ، دیگررقابتی برای ورود جوانان به دانشگاه وجود ندارد و تنها هدف دانش‌آموزان از درس خواندن – بدون توجه به علاقه مندی به رشته ی قبولی یا محل تحصیل – قبولی در کنکور و ورود به دانشگاه و کسب مدرک است .
مدرک گرایی و نظام تعلیم و تربیت
نظام آموزش و پرورش ، برای پایه‌های مختلف تحصیلی طبق اصولی تدوین و تصویب شده که با توجه به آن ماهیت دروس در دوره‌های مختلف پیگیری میشود . در این بین نقش معلمان ، خانواده ها ، برنامه‌های فوق برنامه و هماهنگی بین خانه و مدرسه از موارد مهم در نظام تعلیم و تربیت بشمار میرود .
متاسفانه مدرک گرایی در نظام آموزش عالی بیشتر از آموزش و پرورش رایج است ، بطوریکه دانشجو در طول ترم درس نمی خواند و فقط چند روز قبل از امتحان با خواندن یک جزوه یا کتاب در آزمون شرکت کرده و نمره ی قبولی را کسب می کند و بدون اینکه به دنبال کیفیت علم آموزی باشد ، جهت رسیدن به مدرک تلاش میکند .
معضل مدرک گرایی در جامعه
امروزه به دلیل تعدد دانشگاه ها ، هردانشجویی ، با هر ضریب هوشی قادر است وارد دانشگاه شده و مدرک تحصیلی موردنظر خود را کسب نماید، در حالیکه در سالهای گذشته رقابت تنگاتنگی بین متقاضیان ورود به دانشگاه و عرصه علم آموزی وجود داشت و آنها به راحتی قادر نبودند از مرحله سختی به نام کنکورعبور کنند .
به دلیل اینکه در کشورما مدرک ، شاخص مهمی برای شغل ، ارتقای یک نیرو و آینده شغلی محسوب میشود ویک برگه ی کاغذ برای فرد شأن و جایگاه اجتماعی می‌آورد ، بسیاری از افراد جامعه ترجیح می دهند فقط برای مدرکی بالاتر – که بدست آوردن آن بسیار راحت تر است – تلاش کنند ، حال انکه برای بالا بردن کیفیت کار و بهره وری بیشتر، باید در دانشگاه به دنبال ارتقا مهارت‌ها باشیم .
در چند دهه گذشته ، بخش های خصوصی و دولتی ، جامعه را به سمت مدرک گرایی سوق داده و تلویحا اعلام کرده اند که افراد بجای تخصص بدنبال مدرک باشند ، طوریکه در این زمینه جایگاه افراد را مدرک مشخص کرده است ، نه مهارت.
چگونگی گذار از مدرک گرایی
از طریق فرهنگ سازی در جامعه ، بایستی نگرش مردم را نسبت به مدرک گرایی تغییر داد و آنها را بسمت کسب مهارتهای لازم برای مشاغل مختلف مورد نیاز جامعه سوق داد ، در این بین رسانه‌ها و مطبوعات میتوانند نقش بسزایی را در این زمینه ایفا کنند .
مدیران، قانونگذاران و سیاستگذاران علم می توانند در بازار کار و صنعت ، قوانینی را که برای سنجش و گزینش افراد و صرفا با در نظر گرفتن مدرک دانشگاهی وضع می کنند ، تغییر داده و به شایستگی و توانایی جوانان نیز توجه کنند .علاوه برلزوم توجه به افراد دانشمند و تحصیل‌کرده در کشور ، نیازمند داشتن نیروی ماهر و مهارتی در عرصه‌های مختلف صنفی، خدماتی و صنعتی نیز هستیم تا نقش تحصیلات عالی به جایگاه اصلی خود باز گردد .
با آگاه‌سازی بخصوص دردوران دبیرستان و قبل از کنکور، می توان سیاستی را اتخاذ کرد تا تمرکز بر توانمندسازی بوده و افراد براساس توانایی و علاقه ، رشته ی تحصیلی خود را انتخاب کرده و برای آینده ی خود برنامه ریزی کنند . در چند سال اخیر سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در به بار نشستن این امر گام مهمی را برداشته است .
با همکاری و ارتباط بین آموزشگاه‌های مهارتی، صنایع و دانشگاه‌ها، می توان درهمه ی نهادهای دولتی و غیر دولتی به مقوله مهارت آموزی افراد پرداخت و مهارت گرایی را به تدریج جایگزین مدرک گرایی کرد و در نهایت دری به روی دنیای بزرگی از مشاغل گشود .
در حال حاضر، مسئولان ، مدیران و همه دست اندرکاران کسب و کار ، مهارت آموزی را بر مدرک گرایی ترجیح داده و از ایده های نوین و کارآفرینانه از سوی فارغ التحصیلان حمایت می کنند تا بتواند تولید را رونق داده وباعث بهبود اشتغال زایی شوند و ورود دانش آموختگان به بازار کار را تسهیل کنند.
مشکلات دارندگان مدارک دانشگاهی
یکی ازعلت های بیکاری فارغ التحصیلان و دارندگان مدارک دانشگاهی این است که خروجی دانشگاه‌ها با نیاز بازار کار مطابقت ندارد و بعضی از مشاغل از ظرفیت ناچیزی برای پذیرش افراد برخوردارند .
مورد بعدی عدم اعتماد به نفس جوانان و استفاده نکردن از فرصت‌های فراهم شده برای مهارت آموزی است که باعث می شود با وجود اینکه در جامعه کار به اندازه کافی هست ، حاضر نباشند سختی کارهای مختلف را تجربه کرده و به آینده ی شغلی که می‌خواهند برسند .
در این زمینه بازنگری در زیرساخت‌های کشور ضروری به نظر می رسد ، به دلیل اینکه دانشجویی که قرار است شغلی را در ارتباط با رشته تحصیلی خود برگزیند ، نیاز به سابقه ی کار داشته و از آنجایی که وی در دوران دانشجویی تمام وقت خود را صرف تحصیل کرده و سابقه ی کاری ندارد ؛ با آینده ی شغلی مبهمی مواجه خواهد شد .
لزوم آموزش نیروی انسانی
با توجه به رشد سریع تکنولوژی و برای وصول اهداف توسعه‌ای ، نیازمند افراد آموزش دیده و متخصص هستیم تا به منظور توسعه ی فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی به آموزش کارکنان بپردازند .
آموزش نیروی انسانی ، با هدف سرمایه‌گذاری بر نیروی متخصص و ماهر واز طریق راه‌های اصولی و منطقی ، بایستی به طور مداوم در سازمان‌ها مورد توجه قرار گیرد و با به فعل در آوردن استعدادهای نهفته ی کارکنان ، گامی در جهت بازدهی بیشتر بردارد .
دیدگاه شما